|
De zeventiende eeuw
In Europa is dit de eeuw van het absolutisme en van het begin van een wereldeconomie. Maar het is ook de eeuw van de wetenschappelijke revolutie. Nederland speelt in de wereldhandel een belangrijke rol. De economiische bloei wordt weerspiegeld in een grote culturele bloei, met name op het gebied van de schilderkunst. |
Tijd van regenten
en vorsten (1600-1700)
Albert van der Kaap, Enschede, albert@vanderkaap.org
Enduring understanding
Om welke enduring understanding gaat het in dit tijdvak?
De zeventiende eeuw was voor de
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden een periode
van grote economische (VOC) en culturele bloei
(schilderkunst). De staatsinrichting van de Republiek
met een stadhouder, raadspensionaris en Staten-Generaal
week duidelijk af van die in veel andere landen,
waaronder Frankrijk en Rusland, waar een absoluut vorst
de dienst uitmaakte.
In de wetenschap was er sprake van een ware revolutie.
Wetenschappers deden allerlei ontdekkingen op basis van
empirisch onderzoek.
Kenmerkende aspecten en leerdoelen
-
De groene kenmerkende aspecten en leerdoelen hebben betrekking op het basisonderwijs
-
De blauwe kenmerkende aspecten en leerdoelen hebben betrekking op de onderbouw van het voortgezet onderwijs
-
De rode kenmerkende aspecten en leerdoelen hebben betrekking op de tweede fase
Essential Questions
De Essential Questions worden voor het eerst in de
onderbouw aan de orde gesteld. De leerlingen formuleren
een voorlopig antwoord. In de tweede fase keren de
vragen dan weer terug. De leerlingen reflecteren op hun
eerder antwoorden en stellen deze bij.
-
Is absolutisme mogelijk zonder godsdienst?
-
Wat is de relatie tussen de staatsinrichting plaats van de Nederlandse Republiek in politiek opzicht en de economische groei en culturele bloei van de Republiek?
Basisconcepten
In de meeste tijdvakken kun je voor de vijf basisconcepten (macht, oorlog, godsdienst, kunst en levensonderhoud) telkens dezelfde vragen stellen.
| macht | oorlog | godsdienst | kunst | levensonderhoud | ||
| tijdvak 6 | Absolutisme | |||||
| Gouden Eeuw | ||||||
| wereldhandel | ||||||
| wetenschappelijke revolutie |
Het curriculaire spinnenweb
Het spinnenweb als metafoor voor het leerplan maakt duidelijk dat het veranderen van één aspect van het curriculum (aan een van de draden trekken) onvermijdelijk gevolgen heeft voor andere aspecten van het curridulum. In het artikel 'u denkt voor mij' wordt bijvoorbeeld een experiment beschreven waarin de leerbronnen en de rol van de docent veranderen, maar de leerdoelen en de toetsing niet. Dat de resultaten dan tegenvallen is eigenlijk niet verwonderlijk.
Wat komt aan de orde
-
Centraal thema in dit tijdvak is de verschillende staatsvormen in bijvoorbeeld Frankrijk (absolutisme) en de Republiek
-
Het handelskapitalisme (VOC) bezorgt de Republiek een grote economische voorspoed wart ook tot uiting komt in een grote culturele bloei (o.a. schiderkunst)
-
De vooruitgang in de natuurwetenschappen
Lesmateriaal
1. Onderbouw basisonderwijs
Verhaal voorlezen en bespreken aan de hand van richtvragen.
Dam, Arend van, Lang geleden ... , de geschiedenis van Nederland in vijftig voorleesverhalen, Van Holkema & Warendorf, Houten, 2008
De tijd van de VOC
-
De Liefde komt aan in Japan
Nederlanders in Amerika
-
Van Nieuw-Amsterdam naar Suriname
-
Hoe heette New York toen het nog van Nederland was?
-
Van wie hadden den Nederlanders deze sta gekocht?
-
Waarom vonden die mensen het 'raar' om die grond te verkopen?
-
Welk land kregen de Nederlanders in ruil voor New York?
-
Hoe kwamen de Nederlanders aan arbeiders op de plantages in dat land?
-
Ontsnapping in een boekenkist
-
Hugo de Groot
De Zilvervloot
-
Piet Hein
De Nachtwacht
-
Rembrandt van Rijn
Een prins en een Engelse prinses
-
Willem en Maria
Ontdekkingsreizen
-
Abel Tasman
Tachtig jaar oorlog
-
De vrede van Münster
Een rampjaar
-
Michiel de Ruyter
Nog een prins en een prinses
-
Koning en koningin van Engeland
De tijd van de uitvinders
-
De verrekijker van Christiaan Huygens
De tijd van de uitvinders
-
Antoni van Leeuwenhoek en de kleine diertjes
De tijd van de uitvinders
-
Herman Boerhave geeft les
2. Bovenbouw basisonderwijs
3. Onderbouw voortgezet onderwijs
Basis
-
De VOC
Leerlingen doen een klein onderzoek naar aspecten van de VOC. In een vooronderzoek gaan ze eerst op zoek naar bruikbare en betrouwbare internetsites.
Extra
-
De luit in de schilderkunst
Een presentatie met 16 schilderijen waarop de symboliek van de luit een belangrijke rol speelt. Elk schilderij wordt kort toegelicht. Te gebruiken in een klassikale les als men over een computer en een beamer beschikt. -
Schilders in de Gouden Eeuw
Leerlingen doen een klein onderzoek naar leven en werk van een schilder uit de Gouden Eeuw. In een vooronderzoek gaan ze eerst op zoek naar bruikbare en betrouwbare internetsites.
4. Tweede fase voortgezet onderwijs
Basis
Extra
-
De luit in de schilderkunst
Een presentatie met 16 schilderijen waarop de symboliek van de luit een belangrijke rol speelt. Elk schilderij wordt kort toegelicht. Te gebruiken in een klassikale les als men over een computer en een beamer beschikt. -
Michiel de Ruyter
Een opdracht voor de Tweede Fase. Leerlingen onderzoeken hoe er in de loop van de eeuwen over Michiel de Ruyter is geoordeeld.
Powerpoints
Zie ook:
Tijdvak en kenmerkende aspecten
6. Tijd van regenten en vorsten
Kenmerkende aspecten:
Het streven van vorsten naar absolute macht.
De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.
Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.
De wetenschappelijke revolutie.
Contexten
Absoluut geregeerde staten in Europa
Der Republiek (politiek, economisch en cultureel)
-
Wereldhandel (toegespitst op Nederlandse handel)
Leerdoelen
De leerlingen:
-
kunnen het politieke systeem in bijvoorbeeld Frankrijk vergelijken met het systeem in de Republiek
-
kunnen een relatie leggen tussen de economische en culturele bloei van de Republiek
-
kunnen duidelijk maken welke vooruitgang er (op hoofdlijnen) wordt geboekt in de natuurwetenschappen
Inhoudelijke (unieke) begrippen
absolutisme
-
Lodewijk XIV (of Peter de Grote)
-
Gouden Eeuw
regenten
-
stadhouder
-
calvinisme
-
VOC
Inhoudelijke (generieke) begrippen
beschaving
ambtenaren
samenleving
maatschappij
-
handel
-
burger
-
status
leger
cultuur
wetenschap
Meta-concepten (second-order concepten)
Bewijs (bronnen)
kenmerken van een absolute staat kunnen herkennen in bronnemateriaal
en/of-
kenmerken van een absolute staat afleiden/formuleren uit/op basis van bronnenmateriaal
Tijd en plaats
De tien tijvakken
Copyright: Albert van der Kaap, 2009