Kenmerkende aspecten

Histoforum

De groene kenmerkende aspecten hebben betrekking op het basisonderwijs
De blauwe kenmerkende aspecten hebben betrekking op de onderbouw van het voortgezet onderwijs
De rode kenmerkende aspecten hebben betrekking op de tweede fase

Tijdvak 1 Tijd van jagers en boeren (- 3000 v. Chr)

Kenmerkende aspecten:

Tijdvak 2 Tijd van Grieken en Romeinen (800- 500 n. Chr.)

Kenmerkende aspecten:

de ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en
politiek in de Griekse stadstaat;
de klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur
de groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde
de confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa
de ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste
monotheïstische godsdiensten

Tijdvak 3 Tijd van monniken en ridders (500-1000)

De vroege middeleuwen

Kenmerkende aspecten:

de verspreiding van het christendom in geheel Europa
het ontstaan en de verspreiding van de islam
de vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid
het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

Tijdvak 4 De Tijd van steden en staten (1000-1500)

De late middeleeuwen

Kenmerkende aspecten:

de opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving
de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van
steden
het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben
de expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten
het begin van staatsvorming en centralisatie

Tijdvak 5 Tijd van ontdekkers en hervormers (1500-1600)

De Zestiende Eeuw

Kenmerkende aspecten:

Het begin van de Europese overzeese expansie.
Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid.
De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.
Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

Tijdvak 6 Tijd van van regenten en vorsten (1600-1700)

De zeventiende eeuw

Kenmerkende aspecten:

Het streven van vorsten naar absolute macht.
De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.
Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.
De wetenschappelijke revolutie.

Tijdvak 7 Tijd van pruiken en revoluties (1700-1800)

Achttiende Eeuw

Kenmerkende aspecten:

Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme).
Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden transatlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme.
De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.

Tijdvak 8 Tijd van burgers en stoommachines (1800-1900)

Negentiende Eeuw

Kenmerkende aspecten:

De industriële revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving.
Discussies over de ‘sociale kwestie’.
De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.
De opkomst van emancipatiebewegingen.
Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces.
De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme.

Tijdvak 9 De eerste helft van de Twintigste Eeuw

Tijd van twee wereldoorlogen (1900-1950)

Kenmerkende aspecten:

De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.
Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme / nationaalsocialisme.
De crisis van het wereldkapitalisme.
Het voeren van twee wereldoorlogen.
Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden.
De Duitse bezetting van Nederland.
Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.
Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.

Tijdvak 10 Tijd van televisie en computers (1950-2000)

Tweede helft van de twintigste eeuw

Kenmerkende aspecten:

De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
De eenwording van Europa.
De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen.
De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

De tien tijdvakken