|
Tijdvak 2 Tijd van Grieken en Romeinen (800- 500 n. Chr.)
|
Kenmerkende aspecten:Albert van der Kaap, Enschede, albert@vanderkaap.org
De klassieke oudheid
Om welke enduring understanding gaat het in dit tijdvak?
Het klassieke Griekenland (Hellas)
vormt de bakermat van onze westerse beschaving. Dit
geldt met name voor de klassieke filosofie en de
klassieke kunst. De Grieken waren de eersten die vragen
stelden bij de mythische verklaring van ontstaan en
werking van allerlei natuurverschijnselen. Ook
introduceerden zij een tot dan toe onbekende
bestuursvorm, de democratie.
Daarnaast is de invloed van de Griekse kunst
(literatuur, toneel en beeldende kunst) op de westerse
samenleving geweldig groot.
De Romeinen hebben, door het veroveren van het grootste
deel van Europa, er voor gezorgd dat de kunst van de
Grieken en wat zij er zelf aan toegevoegd hebben (met
name bouwkunst), zich verspreidde over Europa en er zijn
stempel opdrukte.
In deze periode ontstondt een tweetal godsdiensten die
sterk verschilden van voorafgaande godsdiensten, het
jodendom en het christendom. De verschillen tussen
jdendom en christendom hebben na de dood van Jezus een
grote invloed gehad op de geschiedenis van Europa.
Kenmerkende aspecten en leerdoelen
-
De groene kenmerkende aspecten en leerdoelen hebben betrekking op het basisonderwijs
-
De blauwe kenmerkende aspecten en leerdoelenhebben betrekking op de onderbouw van het voortgezet onderwijs
-
De rode kenmerkende aspecten en leerdoelen hebben betrekking op de tweede fase
Essential Questions
-
Is de democratie de beste regeringsvorm?
-
Hoe actueel is de klassieke vormentaal van Grieken en Romeinen?
-
Zijn polytheïsme en monotheïsme echt zo verschillend van elkaar?
Basisconcepten
In de meeste tijdvakken kun je voor de vijf basisconcepten (macht, oorlog, godsdienst, kunst en levensonderhoud) telkens dezelfde vragen stellen.
| macht | oorlog | godsdienst | kunst | levensonderhoud | ||
| tijdvak 2 | Atheners en Spartanen | |||||
| Wetenschappelijk denken | ||||||
| Kunst | ||||||
| Godsdienst | ||||||
| Oorlog |
Wat komt aan de orde
Grieken
Om inzicht te krijgen in continuïteit en verandering en oorzaak en gevolg zijn de volgende vragen belangrijk:
-
In hoeverre lagen de machtsverhoudingen in Athene anders dan in de eerste stedelijke gemeenschappen?
-
wat was de basis voor macht bij de Grieken?
-
verschilden de oorzaken van oorlogen in de Griekse wereld van eerdere oorlogen?
-
in hoeverre verschilden de godsdienstige opvattingen van de Grieken van de godsdienstige opvattingen van mensen in de eerste stedelijke gemeenschappen?
Romeinen
Om inzicht te krijgen in continuïteit en verandering is de volgende vraag belangrijk:
-
verschilden de motieven van de Romeinen om oorlogen te voeren met de motieven van eerdere volken?
Joden en Christenen
Om inzicht te krijgen in continuïteit en verandering de volgende vragen belangrijk:
-
In hoeverre verschilde de godsdienst van Joden en Christenen van eerdere godsdiensten?
-
In hoeverre verschilde godsdienst van de Christenen van de godsdienst van de Joden?
Kaarten
Klik voor een prachtige powerpoint over de groei van het Romeinse Rijk op de kaart.
Lesmateriaal
Basis
-
De Grieken brugklas
-
Sparta en Athene brugklas
-
Democratie (vroeger en nu) brugklas
-
Democratie (vroeger en nu) tweede fase
-
Het Romeinse Rijk brugklas
-
Korte opdracht over betrouwbaarheid aan de hand van De Bello Gallico
Extra
-
De Olympische Spelen brugklas
-
Griekse goden en godinnen brugklas
-
De Bataafse opstand (brugklas)
Het verhaal over de opstand van Julius Civilis in 69 n. Chr. aan de hand van schilderijen van Otto van Veen -
De Bataafse mythe (tweede fase)
Korte opdracht in een havo en vwo versie over de doorwerking van de Bataafse mythe in de geschiedenis van ons land. -
Pompeii brugklas of tweede fase
-
De muur van Hadrianus brugklas
-
De limes tweede fase
-
De Romeinen in Schotland (voor tweetalig onderwijs) brugklas
Powerpoint
Hulpmiddelen
Contexten
Hellas (Griekenland)
-
Romeinse Rijk
Samenleving van boeren en stedelingen
Leerdoelen
-
Je kent de belangrijkste verschillen en overeenkomsten tussen de godsdienst van de Grieken en Romeinen enerzijds en die van de Joden en Christenen.
-
je kent de belangrijkste verschillen en overeenkomsten tussen de godsdienst van de Joden en Christenen.
-
je kunt uitleggen dat er bij de Grieken naast een mythische verklaring een meer rationele verklaring voor allerlei verschijnselen kwam
-
je kent de belangrijkste verschillen tussen een aristocratie en een democratie.
-
je kunt uitleggen wat de belangrijkste factoren waren voor de groei van het Romeinse Rijk
-
je kunt een vergelijking maken tussen het feitelijke verhaal van het ontstaan van Rome en het mythische verhaal
Inhoudelijke (unieke) begrippen
Olympus
-
Olympische Spelen
-
Sparta
-
Athene
Peloponnesische Oorlog
-
Parthenon
-
Delphi
-
Rome
-
Romeinse Rijk
-
romanisering
-
Caesar
-
Augustus
Inhoudelijke (generieke) begrippen
beschaving
boeren
priester
samenleving
maatschappij
staat
tempel
aristocratie
-
democratie
-
status
leger
ritueel
rite
ceremonie
cultus
Meta-concepten (second-order concepten)
Continuïteit/verandering
welke veranderingen traden op in het wereldbeeld van de Grieken?
Oorzaak/gevolg
wat was of wat waren de oorzaken van de Perzische en Peloponnesische oorlogen?
Bewijs (bronnen)
wat zijn de belangrijkste materiële bronnen voor de geschiedenis van Grieken en Romeinen?
-
hoe betrouwbaar is 'De Bello Gallico' voor een goed beeld van Caesars oorlogen?
Tijd en plaats
De tien tijdvakken
Copyright: Albert van der Kaap, 2014